Το Branding των Ελληνικών Αγροδιατροφικών Επιχειρήσεων μπορεί να αποτελέσει την απάντηση στις προκλήσεις του μέλλοντος;
*Δήμητρα Ζερβάκη, EMBA, PMP, TTT
Η Ελλάδα τα τελευταία πέντε (5) χρόνια αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις σε οικονομικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο αξιών, ηθικής, συνολικής οργάνωσης και αειφορικής ανάπτυξης. Ακούγεται από παντού ότι για να βγει η Ελλάδα από αυτήν την Κρίση θα πρέπει να υπάρξει ανάπτυξη και ότι ένας από τους πυλώνες στους οποίους μπορεί και πρέπει να στηριχθεί είναι ο Αγροδιατροφικός της Τομέας.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν αυτή την κατάσταση προς όφελός τους (να κερδίσουν εύκολα χρήματα δηλαδή πουλώντας πχ. κάποια συγκεκριμένα φυτικά είδη) όπως δεν είναι λίγοι και εκείνοι που χωρίς πολύ σκέψη ξεκινούν διάφορα εγχειρήματα σε επίπεδο πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής αγροτικών προϊόντων και στο τέλος αποτυχαίνουν. Φυσικά δεν λείπουν και αυτοί που λένε ότι όλα μπορούν να απαντηθούν στήνοντας ένα καλό brand εννοώντας τη δημιουργία μιας συσκευασίας του τελικού προϊόντος η οποία θα αποτελεί το εισιτήριο για τις αγορές.
Πριν δούμε όμως τι μπορεί να γίνει και πώς μπορεί ο Αγροδιατροφικός Τομέας στην Ελλάδα να αναπτυχθεί αειφορικά και αποτελεσματικά, χωρίς να γίνονται σπασμωδικές κινήσεις, θα πρέπει πρώτα να δούμε σε ποιες παγκόσμιες προκλήσεις αυτού του τομέα θα πρέπει να «απαντήσει» η χώρα μας μέσα στα επόμενα χρόνια.
Οι Παγκόσμιες Προκλήσεις του Αγροδιατροφικού Τομέα (Μια μικρή έρευνα αγοράς)
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει κάποιος που θέλει να ασχοληθεί μ’ αυτόν τον τομέα είναι να δει ποιες είναι οι τάσεις και οι προοπτικές. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να του προκύψουν επιχειρηματικές ιδέες οι οποίες μπορούν να μετουσιωθούν σε πραγματικές επιχειρηματικές ευκαιρίες.
Αυτή τη στιγμή ο πλανήτης Γη είναι αντιμέτωπος με τα δύο ακόλουθα προβλήματα:
- Η παγκόσμια ζήτηση των αγροδιατροφικών προϊόντων, σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, αναμένεται να αυξηθεί κατά 60% σε όλο τον κόσμο και κατά 100% στις αναπτυσσόμενες χώρες μέχρι το 2050 λόγω αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού από τα 7.2 δισ. στα 9.3 δισ. και ο ρυθμός ανάπτυξης του αγροδιατροφικού τομέα δεν είναι ικανός να αντιμετωπίσει μία τέτοια ζήτηση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων (FAO) εκτιμά ότι μόνο για τον αναπτυσσόμενο κόσμο θα απαιτηθούν $9,2 τρισ. επενδύσεις μέχρι το 2050, περίπου $230 δισ. κάθε χρόνο για να μπορέσουν να τραφούν οι άνθρωποι.
- Η υπέρβαση των 9 Πλανητικών Ορίων θα αποβεί μοιραία για την ανθρωπότητα και αυτό το ενδεχόμενο είναι πλέον πολύ πιθανό. Τα 9 Πλανητικά Όρια αναφέρονται στις ακόλουθες 9 διεργασίες του Γήινου Συστήματος: Κλιματική Αλλαγή, Οξίνιση Ωκεανών, Καταστροφή του Όζοντος, Ατμοσφαιρικό Φορτίο Αερολυμάτων, Βιογεωχημικές Ροές που σχετίζονται με τους κύκλους Ν & P, Παγκόσμια Χρήση Γλυκού Νερού, Αλλαγή Χρήσης Γης, Ρυθμός Απώλειας της Βιοποικιλότητας, Χημική Ρύπανση. Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας υποδεικνύουν ότι ήδη τρία (3) απ’ αυτά τα πλανητικά όρια έχουν ξεπεραστεί και αυτά είναι: την Κλιματική Αλλαγή, το Ρυθμό Απώλειας της Βιοποικιλότητας και τον Κύκλο του Αζώτου.
Οι τάσεις και οι μέγα-τάσεις που επικρατούν και επηρεάζουν τον Αγροδιατροφικό Τομέα είναι:
- Ασφάλεια Τροφής
- Ψηφιακός Κόσμος
- Τεχνολογία
- Διαθεσιμότητα Πόρων
- Υγεία & Ευεξία
- Γεύση
- Ηθική
- Αειφορία
- Προσβασιμότητα
- Χρησιμότητα
Τέλος, η Μεσογειακή Διατροφή θα παίξει σημαντικό ρόλο τα επόμενα χρόνια. Πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων (FAO) που διεξήχθη σε συνεργασία με το Διεθνές Κέντρο Ανώτατων Μεσογειακών Γεωπονικών Σπουδών (CIHEAM) τονίζει ότι η παγκοσμιοποίηση, το μάρκετινγκ των αγροδιατροφικών προϊόντων και η αλλαγή του τρόπου ζωής αλλάζουν τα καταναλωτικά πρότυπα στη Μεσόγειο. Έτσι οι άνθρωποι απομακρύνονται από τα λαχανικά και τα φρούτα και τρώνε περισσότερο κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα. Παρατηρείται μία αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας, των καρδιαγγειακών παθήσεων και του διαβήτη. Παράλληλα γίνονται πολλές εισαγωγές βασικών αγροδιατροφικών προϊόντων λόγω του ότι οι περισσότεροι παραγωγοί έχουν στραφεί προς τη μονοκαλλιέργεια και πλέον τα παραδοσιακά αγροδιατροφικά συστήματα τείνουν να εξαφανιστούν. Εκτιμάται ότι σήμερα μόνο το 10% των παραδοσιακών ποικιλιών καλλιεργούνται στη Μεσόγειο. Ο Alexandre Meybeck, συντονιστής του Προγράμματος των Αειφορικών Διατροφικών Συστημάτων λέει χαρακτηριστικά: «Η Μεσογειακή Διατροφή είναι θρεπτική, είναι ενσωματωμένη στις τοπικές κουλτούρες, είναι περιβαλλοντικά αειφορική και υποστηρίζει τις τοπικές οικονομίες. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να την προωθούμε και να την υποστηρίζουμε».
Γιατί Χρειάζεται το Branding στον Αγροδιατροφικό Τομέα;
Η πρακτική που ισχύει κατά κόρον στην Ελλάδα είναι η εξής: Έχω 2-5-10-20… στρέμματα γης. Οι γονείς μου ή οι παππούδες μου ήταν αγρότες και άρα ξέρω τι σημαίνει αγροτική ζωή και αγροτική παραγωγή ή έχω μείνει άνεργος, έχω κάποια χωραφάκια και θα στραφώ στην αγροτική παραγωγή για να αποκτήσω ένα εισόδημα ή είμαι υπάλληλος (στο δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα) και θέλω ένα έξτρα εισόδημα και θα ασχοληθώ παράλληλα και με την παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Θα φυτέψω πχ αρωματικά φυτά γιατί έχω διαβάσει σε άρθρα ότι είναι μία από τις «χρυσές» καλλιέργειες και μετά θα βρω κάποιον να τα πουλήσω ως ξηρή δρόγη. Στην καλύτερη περίπτωση κάποιοι σκέφτονται να τα μεταποιήσουν για να έχουν κάποια προστιθέμενη αξία. Δημιουργούν και μία όμορφη συσκευασία και ωραίο λογότυπο νομίζοντας ότι έχουν κάνουν branding και βρίσκουν και μία ιστορία από την Αρχαία Ελλάδα την οποία τη συνδέουν με το τελικό τους προϊόν. Όμως στο τέλος τι γίνεται συνήθως; Δεν έχουν πού να διαθέσουν το προϊόν τους. Ή αν το διαθέσουν δεν παίρνουν την τιμή που θα ήθελαν.
Ο λόγος; Δεν λειτουργούν «επιχειρηματικά». Δεν εφαρμόζουν τις καλές πρακτικές του «επιχειρείν». Οι καιροί άλλαξαν και οι αγορές έχουν άλλες απαιτήσεις!
Και ναι! Είτε μας αρέσει είτε όχι θα πρέπει όσοι πλέον ασχολούνται ή θέλουν να ασχοληθούν με τον Αγροδιατροφικό Τομέα και θέλουν να πετύχουν απαντώντας στις προκλήσεις που προαναφέρθηκαν, θα πρέπει να αποκτήσουν το mindset, τη «νοοτροπία» του επιχειρηματία ρίσκου! Έτσι κι αλλιώς, από τη φύση του ο Αγροδιατροφικός Τομέας είναι ένας τομέας υψηλού ρίσκου. Μόνο που τώρα έχουν προστεθεί κι άλλα ρίσκα που έχουν να κάνουν με την εμπορευματοποίηση των αγροτικών προϊόντων. Γι’ αυτό πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε αυτή τη νέα πραγματικότητα όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται!
Η οποιαδήποτε επιχειρηματική ιδέα, αφού τεσταριστεί και αποδειχθεί ότι αποτελεί μία επιχειρηματική ευκαιρία, θα πρέπει να υλοποιηθεί μέσα σε ένα πλαίσιο που υποστηρίζει το χτίσιμο του brand. Γιατί μόνο έτσι μπορούν να δημιουργηθούν προϊόντα που θα τα ζητάει η αγορά. Προϊόντα που θα παρέχουν πραγματική αξία στους καταναλωτές. Προϊόντα που θα μένουν στην καρδιά και στο μυαλό των ανθρώπων.
Γιατί branding είναι τα πάντα! Δεν είναι ούτε απλά ένα λογότυπο, ούτε μόνο η συσκευασία ενός προϊόντος.
Από τη στιγμή που κάποιος συλλαμβάνει μία ιδέα μέχρι τη στιγμή της διάδοσης αυτής της ιδέας που πλέον έχει πάρει την μορφή ενός προϊόντος χτίζει το brand του. Και για να είναι αυτό εφικτό πρέπει να ξέρει πού πηγαίνει, ποια είναι η κατεύθυνσή του. Γιατί το Branding αναφέρεται στη συνολική στρατηγική μιας επιχείρησης. Και στρατηγική σημαίνει κατεύθυνση και προορισμός.
Οι τακτικές που θα ακολουθηθούν για να φτάσει εκεί που θέλει ο κάθε αγρότης/μεταποιητής επιχειρηματίας σχετίζονται με το μάρκετινγκ, με το είδος του φυτικού υλικού που θα χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία των τελικών προϊόντων, με τους τρόπους που θα επιλέξει να καλλιεργήσει και να μεταποιήσει το φυτικό του υλικό.
Άρα…
«Πρώτα η Επιχείρηση και μετά το Προϊόν»
Και ως Γεωπόνος που ασχολείται με την Αγροδιατροφική Επιχειρηματικότητα και την Προστασία της Βιοποικιλότητας εδώ και πολλά χρόνια, αυτό που λέω συχνά πυκνά και μάλιστα με κάθετο τρόπο είναι το εξής:
«Η καλλιέργεια είναι το εύκολο κομμάτι. Η διάθεση του προϊόντος είναι το δύσκολο κομμάτι και αυτή μπορεί να είναι εξασφαλισμένη μόνο μέσα από τη διαμόρφωση ενός αειφορικού brand που θα σέβεται τον Άνθρωπο και το Περιβάλλον, που θα σχετίζεται με τη Μεσογειακή Διατροφή και θα προσπαθεί να δώσει λύσεις στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα και ο πλανήτης Γη. Και αυτό είναι εφικτό μόνο μέσω της εφαρμογής των αρχών του «επιχειρείν» και φυσικά μέσω της βιοσυνεργατικής».